F.S.Mehmet Dönemi Din Algısını Saltuk-Nâme Üzerinden Okumak

Fatih Sultan Mehmet’in oğlu Cem Sultan’ın isteği üzerine Ebû’l-Hayr-ı Rûmî tarafından kaleme alınan, 1473-1480 yılları arasındaki yedi yıllık bir saha çalışmasının ürünü olan Saltuk-Nâme’nin merkezinde, 13. yüzyıl Anadolu ve Balkanlarında yaşayan Sarı Saltık/Saltuk yer alır.

Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev’den (1237-1246) başlayarak Osmanlı’nın beylik dönemine değin uzanan eser, Sarı Saltık üzerinden gaza ve cihat ideolojisini konu edinir.

Yanı sıra, çalışmanın kahramanı olarak Sarı Saltık’ın İslam inancı ve toplumu adına gerçekleştirdiği faaliyetlere de yer verilmiştir. Saltuk-Nâme aynı zamanda, Osmanlı resmi ideolojisi, din anlayışı ve toplumsal özlemlerine dair önemli hususlar da sunar.

Bu nedenle -tek başına 13. yüzyıldan ziyade- Fatih dönemine değin uzanan zaman aralığında devlet ve toplum algısında meydana gelen değişim, dönüşüm ve beklentileri de yansıtmıştır.

Bu makalede a-) Balkanlar başta olmak üzere Alevi ve Bektaşi inançlarında önemli bir külte önderlik eden Sarı Saltık’ın Saltuk-Nâme’deki sunuluşu ve b-) Bununla ilişkili olarak, Fatih dönemi din algısıyla birlikte söz konusu bu algının tahkiminde bir destanmenkıbe türü olarak Saltuk-Nâme’de konu edinilen anlatıların rolü irdelenecektir.